Naruszenia prawa do odstąpienia od umowy kredytu mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla kredytodawcy. Brak właściwego pouczenia, nieprawidłowe terminy lub ograniczenie formy odstąpienia uznawane są za uchybienia przepisom ustawy o kredycie konsumenckim. W takich sytuacjach konsument może skorzystać z sankcji kredytu darmowego, co oznacza brak obowiązku zapłaty odsetek i prowizji. Dlatego znajomość swoich praw pozwala skutecznie chronić interesy i uniknąć nieuczciwych praktyk banków.

Wśród uchybień, które mogą skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego znajdują się:

• Pobieranie opłat i prowizji za odstąpienie od umowy – niezgodne z ustawą, gdyż prawo odstąpienia ma charakter bezwarunkowy i bezkosztowy.
• Brak informacji o prawie do odstąpienia – pominięcie pouczenia w treści umowy.
• Nieprawidłowy termin – wskazanie krótszego niż ustawowe 14 dni okresu na odstąpienie.
• Nieprzekazanie wzoru oświadczenia o odstąpieniu – kredytodawca ma obowiązek dostarczyć konsumentowi formularz odstąpienia.
• Niejasne lub błędne pouczenie – wskazanie nieprawidłowego trybu odstąpienia lub błędnego adresu, pod który należy wysłać oświadczenie.
• Ograniczenie formy odstąpienia wyłącznie do pisemnej – wbrew przepisom ustawy, które dopuszczają różne formy (np. e-mail, SMS, aplikacja bankowa, osobiste złożenie w placówce).
• Błędne wyliczenie odsetek dziennych związanych z odstąpieniem – wbrew art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., umowa powinna precyzyjnie określać wysokość dziennych odsetek należnych kredytodawcy w przypadku odstąpienia. Nieprawidłowe lub nieczytelne wyliczenie tego elementu może wprowadzać konsumenta w błąd co do jego rzeczywistych obowiązków.

W jakiej formie można złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy kredytu?

Ustawa o kredycie konsumenckim nie nakłada na konsumenta obowiązku korzystania z jednej, sztywnej formy. Nie jest więc wymagane korzystanie z papierowego formularza czy wysyłanie pisma na konkretny adres. Oświadczenie może być złożone m.in.:

• e-mailem,
• SMS-em,
• poprzez system bankowości internetowej lub aplikację mobilną,
• telefonicznie (z potwierdzeniem),
• osobiście w placówce banku.

Ważne, by oświadczenie dotarło do kredytodawcy w terminie, a konsument mógł wykazać, kiedy i w jaki sposób je złożył.

Orzecznictwo: wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z 28.03.2025 r.

W kwestii nieprawidłowych pouczeń dotyczących prawa odstąpienia bardzo istotne stanowisko zajął Sąd Okręgowy w Suwałkach w wyroku z dnia 28.03.2025 r.

Sprawa dotyczyła postanowień umowy kredytu, które mogły wywołać u konsumenta przekonanie, że jedyną skuteczną formą odstąpienia od umowy jest forma pisemna, wysłana wyłącznie na wskazany adres.

Sąd uznał, że takie zapisy wprowadzają w błąd, gdyż mogą sugerować, że odstąpienie w innej formie (np. e-mailem, ustnie lub osobiście) jest nieskuteczne. Tymczasem art. 53 u.k.k. jasno stanowi, że konsument ma 14 dni na odstąpienie bez wymogu szczególnej formy.

W uzasadnieniu sąd odwołał się do wcześniejszego orzecznictwa (m.in. SOKiK z 5 lipca 2018 r., sygn. VII AmA 1/16), wskazując, że ograniczanie formy odstąpienia narusza przepisy i wprowadza konsumentów w błąd.

W konsekwencji sąd uznał, że wadliwe pouczenie o odstąpieniu może skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego, gdyż stanowi naruszenie obowiązków informacyjnych kredytodawcy wynikających z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. – sąd uznał roszczenie konsumenta za zasadne.

Dlaczego naruszenia prawa do odstąpienia są tak istotne?

Nieprawidłowe lub niepełne informacje w umowie kredytu naruszają równowagę między stronami i ograniczają konsumenta w realizacji jego ustawowych praw. Skutkiem może być sytuacja, w której konsument:

• nie korzysta z prawa do odstąpienia, bo błędnie uznaje, że wskazana w umowie forma jest znacznie utrudniona,
• nie wie, jakie odsetki powinien zapłacić,
• ma mylne wyobrażenie o skutkach odstąpienia.

Takie naruszenia są oceniane przez sądy jako uchybienia przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, a więc mogą otworzyć drogę do zastosowania sankcji kredytu darmowego na korzyść konsumenta.

Czy błędy w odstąpieniu od umowy kredytu mogą skutkować kredytem darmowym?

Naruszenia związane z prawem odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego mogą dotyczyć braku pouczenia, podania nieprawidłowego terminu, nieprzekazania formularza czy sztucznego ograniczania formy odstąpienia.

W świetle wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z 28.03.2025 r. takie postanowienia umowne należy oceniać jako wprowadzające konsumentów w błąd i sprzeczne z ustawą, co może prowadzić do zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Znajomość tych mechanizmów pozwala konsumentom lepiej chronić swoje interesy i egzekwować prawa przewidziane przez ustawodawcę.

FAQ – naruszenia prawa odstąpienia od umowy kredytu